کتاب جدید دکتر ابراهیم فیاض
•
«ایران آینده به سوی الگویی مردم‌شناختی برای ابرقدرتی ایران» پژوهش و نگارش دکتر ابراهیم فیاض از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر و روانه بازار نشر شد.
این اثر به دنبال یافتن الگویی مردم‌شناختی برای آینده ایران و مسیر پیشرفت آن است تا شاید افقی را برای آینده‌نگری علوم اجتماعی ایران و مردم‌شناسی بگشاید و دانشجویان مردم‌شناسی را بر آن دارد دست همت بالا بزنند و مستقیم یا غیر مستقیم به این بحث بپردازند و برای رشد زندگی ایرانی‌ها، تلاش کنند.
دکتر فیاض در بخشی از مقدمه خود، درباره هدف از به‌وجود آمدن علم جامعه‌شناسی می‌نویسد: «مردم‌شناسی، علم مطالعه غیر غرب برای غربی‌ها بود و جامعه‌شناسی مطالعه غربی برای غربی‌ها. مردم‌شناسی برای غربی‌ها، مطالعه جامعه غربی با توجه به جامعه غیرغربی بود؛ به این معنا که برای فهم شیء به ضد آن پناه می‌بردند و سعی می‌کردند که جامعه غربی را با توجه به جامعه غیر غربی به عنوان مراحل تأخر تاریخی مطالعه کنند. فرض آنها این بود که جامعه غربی؛ پیشرفته و جوامع غیر غربی، عقب مانده هستند. در نتیجه، جامعه غیر غربی به عنوان جامعه ماقبل از غرب برای مطالعه غرب، استفاده می‌شد و فرض را بر این می‌گرفت که جوامع غربی متمدن و پیچیده، اما جوامع غیر غربی ساده هستند. برای تحلیل موضوع پیچیده می‌توان از موضوع ساده کمک گرفت و این امر به عهده مردم‌شناسی گذاشته شد. جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی را به عنوان ماده خام در نظر گرفت و برای تحلیل جامعه غربی بکار برد. این‌گونه می‌توان گفت که جامعه‌شناسی علم مسلط غربی‌ها بود که مردم‌شناسی را به خدمت گرفت.»
بر اساس مطالب کتاب، غرب‌گرایی در ایران، علم جامعه‌شناسی را در کشور و حوزه علوم اجتماعی حاکم و تلاش کرد با جامعه‌شناسی راه پیشرفت نوع غربی یعنی، تجدد، توسعه و جهانی شدن را به ایران تحمیل کند. همچنین مردم‌شناسی را به گوشه‌ای راند و آن را از انتقاع در علوم اجتماعی انداخت. گسترش وحشتناک جامعه‌شناسی در ایران و ایجاد رشته‌های متفاوت و نابودی مردم‌شناسی و کوچک بودن کمّی و کیفی گروه‌های آنها ناشی از غرب‌گرایی شدید ایرانی‌ها بود که در علوم اجتماعی رخ داد. به این ترتیب، انحراف از ایرانی بودن آغاز شد و مردم‌شناسی به عنوان علمی که باید به دنبال یافتن اشیای از کار افتاده و زندگی‌های رو به نابودی و جمع‌آوری اشیای یاد شده باشد، تعریف شد. هرچند، مردم‌شناسی به عنوان علم موزه‌ای و تزیینی مطرح شد، اما حکم نابودی و عدم مصرف آن نیز صادر شد.
به عقیده عضو هئیت علمی دانشگاه تهران، ایران یک کشور مردم‌شناختی است و نه جامعه‌شناختی، چرا که مردم آن، خانواده دوست و سنت‌محورند و تاریخ گسترده و جغرافیای بیکران دارد که جز با مردم‌شناسی قابل مطالعه نیست. وجود اقوام متفاوت در ایران و زندگی مسالمت‌آمیز ادیان و عقاید متفاوت در ایران و باروری فرهنگ ایرانی در منطقه خاورمیانه، آسیا و اروپا، همه و همه مطالعه مردم‌شناسی ایران را می‌طلبد تا جامعه‌شناسی.
امام‌خمینی(ره)، رهبر فقید و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، درباره نقش فرهنگ جوامع می‌فرماید: «بی‌شک بالاترین و والاترین عنصری که در موجودیت هر جامعه دخالت اساسی دارد، فرهنگ آن جامعه است. اساسا فرهنگ هر جامعه، هویت و موجودیت آن جامعه را تشکیل می‌دهد و با انحراف فرهنگ، هرچند جامعه از بعدهای اقتصادی، سیاسی، صنعتی و نظامی قدرتمند و قوی باشد، پوچ و میان تهی است. اگر فرهنگ جامعه‌ای وابسته و مرتزق از فرهنگ غرب باشد، ناچار دیگر ابعاد آن جامعه به جانب مخالف گرایش پیدا می‌کند و بالاخره در آن مستهلک می‌شود و موجودیت خود را در تمام ابعاد از دست می‌دهد»
کتاب حاضر، از 15 فصل تشکیل شده که به مباحث مفهوم آینده‌نگری، مفهوم ابرقدرتی، تاریخ‌شناسی ابرقدرتی ایران، جغرافیاشناسی ابرقدرتی ایران، طرح ابرقدرتی ایران با توجه به مذهب، آموزش و ابرقدرتی ایران، فلسفه ایران مقدمه جهش ایرانی و ابرقدرتی آن، سیاستگذاری کلان معرفتی، چارچوب سیاستگذاری فرهنگی برای ابرقدرتی ایران، سیاستگذاری زبانی برای رسیدن به ابرقدرتی، سیاستگذاری فناورانه ایران برای ابرقدرتی، سیاستگذاری علوم انسانی در ایران، سیاستگذاری پزشکی ایران و ابرقدرتی ایران، سیاستگذاری رسانه‌ای در ایران برای رسیدن به ابرقدرتی و سیاستگذاری قومی ـ ارتباطی در ایران می‌پردازد.
نویسنده در انتهای این اثر، هدف از تدوین کتاب را چنین بیان می‌کند: «در این نوشته سعی شد راه‌حلی ارائه شود تا بتوان برای آینده‌نگری ایرانیان به الگویی مردم‌شناختی دست یافت که راه را برای ساختار دولتی و تصمیم‌گیری بگشاید. همچنین تلاش شده روشی برای ایرانی‌سازی در حوزه علوم اجتماعی و فعال شدن مردم‌شناسی ارائه شود که ایران گذشته، حال و آینده را که تاکنون از آن غافل بوده‌ایم، بشناساند که تاکنون تنها به مطالعات شرق‌شناسان اکتفا کرده‌ایم. این نوشته تنها اساس و آغاز مطالعات بعدی در خصوص رشته‌های علوم انسانی و حتی پزشکی است. محققان دیگر باید برای ادامه و تکمیل این مطالعات تلاش کنند.»
چاپ اول کتاب «ایران آینده به سوی الگویی مردم‌شناختی برای ابرقدرتی ایران» در شمارگان 1000 نسخه، 133 صفحه و بهای 30000 ریال راهی بازار نشر شد.