دکتر ابراهیم فیاض

دکتر ابراهیم فیاض دانش آموخته حوزه و دانشگاه است .دروس حوزوی را در قم تا خارج و کارشناسی جامعه شناسی و ارشد مردم شناسی را در دانشگاه تهران تمام کرده است .برای دکتری رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) را انتخاب کرد و در سال 1381 با نوشتن رساله ای در زمینه تولید و تبادل معنی فارغ التحصیل شد. کثرت ، تنوع و عمق مطالعات دکتر فیاض مثال زدنی و نواوری های او در زمینه مفهوم سازی و نظریه پردازی خواندنی است.

-به نظرشما این وضعیت مصرف در جامعه مطلوب است؟
نه، اما ثبات جامعه ما الان وابسته به همین رویه مصرف است. الان زن و مرد برای چی با هم ازدواج می کنند؟می خواهند از نظر احساسی و عاطفی کامل شوند؟پس این مهریه های سنگین برای چیست؟مدام می گویند مهریه را کی داده و کی گرفته؟ اما حالا که داریم می بینیم اتفاقا" خیلی ها هم می گیرند.اصلا" اگر نخواهند بگیرند هم جایگاه اصلی خود را ندارد. مهریه سنگین اعتبار دختر تلقی می شود،یا اهرم فشاری برای کم شدن طلاق چون فکر می کنیم خانواده ها دوام ندارند و زود از هم می پاشند.بله وقتی مدرن می شویم و زندگی ها درآستانه فروپاشی قرار می گیرد، مردم برای دوام زندگی به دنبال مکانیسم های دیگری می روند، که یکی از آنها مهریه است. در جهیزیه هم قصه همین است اگر مساله مایحتاج یک زندگی دو نفره باشد که چند تا وسیله اولیه کفایت می کند پس این همه وسایل و تجملات رنگارنگ و غیر ضروری برای چیست؟ تا می پرسی می گویند اعتبار دخترمان است.

-خب این وضع نباید اصلاح شود؟
گمان من این است که اگر بخواهد اصلاح شود دیگر ازدواجی صورت نمی گیرد.که داریم به همین سمت هم می‌رویم.

-ریشه این قضیه کجاست؟
ریشه‌اش این است که ما اعتباریاتی به نام سنت داشتیم . یک دفعه خواستیم به هم بزنیم.همه چیز از هم پاشید.عقلانیت که می آید خانواده می رود.الان بریز و بپاشمان است که خانواده هایمان را نگه داشته.الان بسیاری از زن و مرد ها در مسایل جنسی با هم اختلاف دارند.برنامه‌ای هم نداریم.تصمیم گیری می شود که تعطیلی ها را کم کنند.خب در همین تعطیلی ها زن و شوهر می توانند همدیگر را ببینند.ارتباطشان را تنظیم کنند.فکر کنید این هم نباشد چه می شود؟هیچ، می شود اروپا. خانواده معنی اصلی خود را از دست می دهد.

الان در اروپا مصرف نیست.یک قهوه می خورند چند دلار مالیات رویش میآید.برای همین ارتباط کم شده.دیگر به یک چای هم نمی شود کسی را دعوت کرد.خانواده در آنجا دارد از هم می پاشد. ما هم داریم به همان سمت می رویم.سیستم که در هم می پیچد قصه همین می شود. الگوی مصرف باید از سیاست گذاری در بیاید و وارد برنامه ریزی شود.این اختلال دولت است،نه اختلال مردم.ماشین را دولت با سوخت بنزینی و پرمصرف می سازد بعد می گوید در مصرف سوخت صرفه جویی کنیدو به همین ترتیب.

مساله این است که مردم پولشان را دور نمی ریزند. این یک مساله عقلانی است. اگر الان دارند با مصرف گرایی بیش از حد این کار را می کنند حتما"دلیل دیگری پشت این قضیه هست.

-تا یک زمانی این وضعیت مصرف زدگی در جامعه ما نبود،چی شد که به اینجا رسیدیم؟
دلیلش این است که در سکس دچار مشکل شدیم.ولی نمی خواهیم بفهمیم.مشکل جای دیگری است.من اگر امروز بخواهم در دانشگاه انسان شناسی جنسی درس بدهم،فلان استاد اعتراض می کند که آقا درست نیست. آبرویمان می رود.اما مردم که نمی فهمند.پزشک نیستند.می دانند که درد دارند اما راه درمانش را بلد نیستند.
خانواده ها دچار مشکل جنسی هستند.ارتباط هایشان سرد می شود.می خواهند همبستگی ایجاد کنند به غریزه گرسنگی پناه می برند.الان زنان ما همه کدبانوی آشپزخانه هستند تا شریک جنسی برای همسرانشان.چرا مردها در ایران این قدر چاق هستند؟چون زن ها می خواهند خانمی شان را با غذاهایشان اثبات کنند.این طوری شوهرداری می کنند.همین سیر می رسد به پر مصرفی.هر شب غذا درست می کند و دور می ریزد برای اینکه خانم خوب بودنش را اثبات کند.چون همبستگی جنسی وجود ندارد. و این مشکل در خانواده های مذهبی بیشتر است.

-چرا؟
چون جنسیت آنجا در لفافه ی فرهنگ بعضا"نادرست مذهبی پیچیده شده است.مساله جنسی ساده است اما در لفافه ی فرهنگ که می پیچد مشکل زا می شود.هر قدر ما مسایل جنسی را فرهنگی تر کردیم،مشکل بیشتر شد.

یعنی شما مشکل را فقط در همین مساله می بینید؟
بله. غیر از این چیزی نیست.چرا این قدر تعارف می کنیم؟همه می گویند این چیز مهمی نیست و من هر قدر به عنوان یک مردم شناس مطالعه می کنم می بینم همه اش همین است. فقط مدام پیچ می خورد که آخر خودش هم گم می شود.
فرض بگیرید الان برای عروسی یک دختر و پسر صد بار باید بروند خواستگاری،برو و بیا،مهریه ،جهیزیه عقد بعد هم هزار دردسر مراسم عروسی.این همه دردسر برای شروع یک زندگی.خب چرا باید این قدر اذیت شوند؟طبیعی است که در چنین وضعی جوانان به فساد می افتند.همچنان که الان مصادیقش را داریم.

- این مشکل ناشی از التقاط فرهنگ اسلام و فرهنگ غربی وارداتی در سال های بعد از جنگ نیست؟
بله همین طور است.غرب با سیستم اخلاقی،جنسی،اقتصادی و هر چیز دیگر که دارد به سمت ما آمد.ما خواستیم مثل آنها نشویم ،روش ایستادن در برابر آنها را بلد نبودیم در نتیجه آن قدر در خود تنیدیم که خودمان را هم گم کردیم.در چنین فضایی نسل جوان خیلی زود زده می شود و همه چیز را رها می کند.

-خب حالا باید چه کار کنیم؟
باید برگردیم به اسلام. اسلامی که ائمه معرفی کرده اند.اسلام سه چیز را تاکید می کند.خون، مال، ناموس ..خون که جان ما است،مال فرآورده دست انسان است و ناموس هم که همان مساله جنسی است.که عجیب است هر دویش هم در فقه اسلامی به هم ربط دارد. اگر در این دنیا باشی مال و جنس را باید درست حفظ کنی.

-جزیی تر راهکار بدهید آقای دکتر، مثلا"دانشگاه در این فضا چه کار باید بکند؟
دانشگاه و نهادهای تاثیر گذار باید جوانان را به ازدواج در سن پایین تشویق کنند.چرا جوان را این قدر معطل می کنیم؟اصلا" چه توجیهی دارد که طرف سن بلوغش 15 سال باشد و سن ازدواجش بالای 25 سال؟

-ازدواج در سن پایین آسیب های دیگری ندارد؟
هرچی باشد بهتر از الان است.عقده های جنسی، بیماری های بهداشتی که در جوانان به وجود آمده.مشکل فاصله بین سن بلوغ و ازدواج را داریم با عرفان جبران می کنیم مدام می گوییم تقوا داشته باشید .مگر جوان چه قدر می تواند خودش را حفظ کند؟بعد از چند وقت بیمار می شود.ضدیت با مسایل جنسی پیدا می کند برای اینکه بتواند خودش را حفظ کند. بعد از ازدواج هم با همسرش مشکل پیدا می کند و تا بخواهیم مشکلش را حل کنیم 10 سال از زندگی اش گذشته.حضرت یوسف را می گویند اگر برهان پروردگارش را نمی دید نمی توانست در برابر زلیخا مقاومت کند.اما چند نفر برهان می بینند؟چند نفر می توانند این ظرفیت را در خود ایجاد کنند؟
من معتقدم فاصله سن ازدواج با سن بلوغ باید سه چهار سال باشد.اولین تجربه و تخیل جنسی اش را باید با ازدواج رسمی شروع کند.مطمئن باشید که جامعه هم سالم تر می ماند.خیلی خانواده ها می توانند کمک کنند اما به دلیل اینکه ازدواج در سن پایین را ضد ارزش می دانند این کار را نمی کنند.

مشکل جای دیگری است به جای دیگری فشار می آوریم.الان غریزه گرسنگی به معنای واقعی جایگزین غریزه جنسی در ایران شده،در مرحله بعد غریزه گرسنگی مشکل اقتصادی ایجاد می کند و تمام برنامه ریزی ها می رود روی اقتصاد.ولی مشکل غریزه جنسی است.

در اروپا که این مشکل را به شیوه خودشان حل کرده اند.مصرف ندارند.ما الان برای چی خودنمایی می کنیم؟من استاد60 ساله دانشگاه با فلان تیپ و فلان لباس برای دخترها خودنمایی می کنم.چون عقده دارم.دختری که تن به این کارها می دهد مشکل روحی و جسمی دارد.طرف مشکل جنسی دارد دنبال پول می دود. مثل گرگ از دهان هم پول را بیرون می کشند.در این دانشگاه ها الان کاری که نمی شود کار علمی است.دانشجو و استاد مدام مشغول چیزهای دیگر هستند.باید الگوی جنسی را در جامعه درست کنیم.بعد دیگر این دختر و پسر خودنمایی نمی کنن چون آرامش روحی دارند.

پرمصرفی ما به دلیل مشکل روحی است که از مشکل جنسی دچارش شده ایم.زن مشکل دارد به پرده و مبل خانه ایراد می گیرد.

وقتی می گویند ازدواج نصف دین را کامل می کند ،نصفش را هم به خدا بسپار.معلوم می شود یعنی چی؟یعنی اگر به وضعیت ازدواج در جامعه سر و سامان بدهیم همه مشکلات حل می شود.چارچوب اسلام واضح و روشن است البته اگر سوادش را داشته باشیم.مساله این طور حل می شود.نه اینکه زود بگوییم ازدواج موقت.می خواهیم مثل جوامع غربی آزادش کنیم لعاب اسلامی به آن می دهیم می گوییم ازدواج موقت.ما اصلا" برای جوان ازدواج موقت نداریم. جوان 20 ساله و دختر 15 ساله اگر با آموزش جنسی دقیق با هم ازدواج کنند چه مشکلی پیش می آید؟

دستگاه اجرایی الان برای حل این مشکل چه کاری می تواند انجام دهد؟
خانه های 20 متری بسازد.چون مساله اصلی فضا است.طرف خانه داشته باشد ازدواج می کند و تمام مشکلاتش حل می شود. بعد هم خودش جدی به دنبال کار می رود.کسی به زن و زندگی اش علاقه داشته باشد چون می خواهد برای خودش آینده درست کند کار می کند.

همین دانشجو اگر به کسی دلگرم بود دست از این موش و گربه بازی با دختر ها برمی داشت و درست درسش را می خواند تا به درد آینده اش بخورد.تا پول در بیاورد و زندگی اش را اداره کند،به همین ترتیب جامعه هم ساخته می شد .

شاید بگویند این حرف ها را نباید بزنید اما پوشاندن این چیزها درجامعه اسلامی کتمان اسلام است.دین را واژگون نشان دادن است.با همین ابتداییات جامعه آسیب می بیند چون گرسنگی دین را از بین می برد.«کاد الفقر ان یکون کفرا"».